Houtoven bouwen

1: Om te beginnen

Lekkermelig

14 reacties

This entry is part 1 of 8 in the series Kleioven

Een kleioven bouwen: intro

Dit is de eerste in een serie over de bouw van onze kleioven, met daarin beschreven

  • Waarom een kleioven?
  • Inspiratie: sites en boeken.
  • Materialen
  • Stappen voor de bouw

Waarom een kleioven?

Ik zal vast niet de eerste zijn die plezier heeft in koken, en dan vooral als je tijd genoeg hebt. Zo bak ik ook regelmatig brood en pizza’s. Sinds we verhuisd zijn, een jaar of twee geleden hebben we een oven die eigenlijk niet eens zo mag heten. Noem het maar een opgepimpte magnetron, want echt warm wordt het ding niet. Dat is leuk als je je taartjes niet wil laten verbranden, maar voor fatsoenlijk brood heb je toch serieuze hitte nodig in je oven. Pizza’s worden alleen maar lekkerder als ze heel heet gebakken worden.

Bij onze zoektocht naar een nieuw huis kwamen we een keer een huis tegen met een pizzaoventje in de tuin. Dat leek mij ook wel wat. En we mogen dan wel een prut oven hebben, maar de tuin is groot genoeg voor een houtgestookt exemplaar. Natuurlijk heb ik me laten inspireren door allerlei websites met de meest prachtige pizza ovens, en ook voor het bakken van brood kan je de meest fantastische resultaten krijgen met een houtoven. Er moest er dus maar een komen.

Inspiratie: Sites en boeken

Na het doorspitten van De Broodoven site vormden zich al mooie plannen voor het bouwen van een echte steenoven. Dat betekent: beton storten, metselen, nog meer beton storten, stenen knippen, koepel metselen, enzovoort. Het ziet er allemaal niet supereenvoudig uit, maar het moet toch allemaal wel te doen zijn als je niet helemaal twee linkerhanden hebt. Tegelijkertijd het boek The Bread Builders: Hearth Loaves and Masonry Ovens van Alan Scott aangeschaft (bij Amazon, of gewoon bij bol.com) omdat ik wel wat meer wilde weten over oven met een iets andere (melkbus) vorm.  Zo beland je al snel bij Rado Hand en zijn www.traditionaloven.com, een site waar je uren zoet kan zijn. Erg leuk, en Rado verstuurt CD’s voor een prikkie vanuit Australie met de meest waanzinnige tips en details voor het bouwen van een oven. Deze ovens kunnen veel grotere hoeveelheden bakken dan een kleine pizzaoven, maar of je dat nodig hebt? Ik twijfelde wel.

Voor twee keer pizza per jaar zijn bovenstaande oplossingen best wel prijzig. Een ruw rekensommetje bracht mij al gauw op zo’n 1600 euro, je moet dus wel een serieuze bakker zijn om dit te gaan doen. Had ik al gezegd dat het ook veel tijd kost?

Omdat ik twijfelde ben ik toch nog eens verder gaan kijken, verdwaalde eindeloos in een aantal sites over broodbakken en zag toen toevallig dat iemand een kleioven gebruikte voor zijn brood. Ik had al gehoord van het boek van Kiko Denzer: Build your own Earth Oven, en met wat verder lezen kwam ik ook bij The Clay Oven van Simon Brookes. Op deze site vind je een behoorlijk duidelijke instructie hoe je zo’n ding bouwt, en wat je allemaal nodig hebt.
Natuurlijk heb ik eerst het boek van Kiko Denzer aangeschaft en mocht je serieuze bouwplannen hebben: KOOP DAT BOEK!!! Het is werkelijk een zeer inspirerend boek, Kiko weet je echt te overtuigen:  Iedereen kan zo’n oven bouwen, het hoeft bijna niets te kosten, het wordt vrijwel alleen van natuurlijke materialen gebouwd, het is een geweldig leuk en inspirerend project, en je kan er fantastisch mee koken. Na al deze peptalk moest er toch echt gewerkt worden

Materialen

Wat heb je zoal nodig om zo’n ding te bouwen, zowel aan materialen als aan gereedschap:

Materialen

  • zand, puin of beton voor de fundering.
  • stenen, hout, beton en/of puin voor de onderbouw. Of een heleboel gebroken stoeptegels.
  • lege flessen, zaagsel of houtsnippers en klei voor de isolatie van de ovenvloer. Of minder simpele materialen zoals vermiculiet of perliet, net wat je wilt.
  • zand en klei, voor onder je ovenvloer.
  • wat houten latjes als mal voor je ovenvloer
  • houten plaat als mal voor je ovendeur, plus een baar kleine balkjes
  • vuurvaste stenen voor je ovenvloer, of gewone bakstenen. Vuurvast is wel degelijker, maar als je stevige oude bakstenen hebt, schijnt het ook te werken.
  • zand, voor de vorm van de koepel
  • klei en zand voor de binnenste laag van de koepel
  • houtsnippers /zaagsel en klei voor de middelste koepellaag, als isolatie
  • zand, klei en stro voor de buitenste koepellaag
  • nog meer klei voor een gladde afwerking van je oven

Gereedschap

  • schep
  • kruiwagen
  • bouwzeil (2×3) voor het mengen van zand en klei
  • een speciekuip of grote emmer voor maken van kleislip
  • emmers om hanteerbare hoeveelheden van je  kleimengel mee te nemen bij het bouwen
  • VEEL handen en voeten voor mengen van klei en bouwen van de koepel
  • laarzen, als je bang bent dat je voeten vies worden (of als er scherpe zaken in klei of zand zitten)
  • optioneel tegelknipper bij een onderstel van stoeptegels
  • optioneel een beton/stuc mixer voor het eenvoudig maken van kleislip
  • optioneel: een bouwzeil om over je project te spannen (al regent het nooit in NL)
  • optioneel: kleisnijder, als je met kant en klare pakken klei werkt

Stappen voor de bouw

Ik heb de oven in deze volgorde gebouwd. Onderstaande stappen zal ik in een aantal vervolg posts in detail beschrijven.

  • Fundering maken van zand en of puin
  • Onderbouw maken
  • Kleimengsel maken voor ovenvloer
  • Isolatiemateriaal maken
  • Ovenvloer maken
  • Boog maken voor ingang oven
  • Zandvorm en eerste kleilaag koepel
  • Isolatielaag koepel
  • Buitenste kleilaag voor de afwerking

 

Series Navigation2: De fundering en onderbouw >>

Cursussen, recepten, een handleiding houtoven bouwen, je vindt het bij Lekkermelig. Lekkermelig is Wil, thuisbakker, en na 9 weken bakkersopleiding nog fanatieker als hobbybakker.

14 gedachten over “1: Om te beginnen”

  1. Hoi
    Vind je site heel informatief..wil deze zomer proberen er ook eentje te maken. Maar ik heb nog een aantal vragen.
    Hoe stook je de oven warm? En hoe lang? Veel rookontwikkeling?
    En waarom zit er geen schoorsteentje op?
    Gr. Marijke

    Beantwoorden
    • Marijke,
      Je stookt de oven warm door te beginnen met een klein vuurtje met wat aanmaakhout, en dan langzaam maar zeker meer hout op het vuur te gooien. In het boek van kiko denzer staat een heel stuk over het aanmaken van het vuur als ik het me goed herinner. Ik gebruik per stookbeurt meestal een ouderwets veilingkistje vol hout. Belangrijk is wel dat je goed DROOG hout hebt, dan rookt het alleen een beetje als je begint. Zelf gebruik ik gekloofd hout voor de openhaard, wat ik nog wat fijner hak. Want hoe kleiner het hout, hoe sneller het brandt (en hoe eerder de oven heet is). Na een Ă¡ anderhalf uur stevig stoken is de oven meestal heet genoeg voor pizza. Om brood te kunnen bakken moet je hem daarna weer minstens een half uur a drie kwartier af laten koelen.
      Wat betreft de schoorsteen: die is niet noodzakelijk, en daar wordt de constructie eenvoudiger door. Er zijn een paar redenen waarom je wel een schoorsteen zou willen gebruiken:
      – omdat het vuur dan beter zou trekken, maar als je de ingang niet vol in de storm hebt staan en de opening precies op de juiste hoogte hebt werkt het zonder ook prima. Eventueel kan je een speciale metalen stookdeur maken, dan heb je geen schoorsteen nodig.
      – omdat je de rook dan iets meer omhoog kan leiden. Zo sta je zelf wat minder in de rook als je dicht bij de oven staat.
      – als je een niet zo hoog dak erop wilt: dan kan je een schoorsteen door het dak heen leiden. Betekent wel dat je met dubbelwandige pijpen moet gaan werken en dat maakt het nodeloos duur. Een dubbelwandige schoorsteen is bijna nog duurder dan de oven zelf…
      Nadelen van een schoorsteen
      – warmteverlies. Als je bijvoorbeeld brood wil bakken in de oven moet je een deur maken tussen de koepel en de schoorsteenboog. OF je moet de schoorsteen af kunnen sluiten.
      Een schoorsteen maakt het vooral complexer als je een simpele kleioven wilt bouwen, maar het kan natuurlijk wel. Belangrijkste detail bij de bouw is toch wel de isolatie. Bij mij lekt er onder de ovenvloer teveel warmte weg, ik zou er wel voor zorgen dat je goed isoleert, zowel onder de vloer als de koepel.

      Veel succes, het is echt leuk en redelijk eenvoudig om er een te maken. Wel veel mensen verzamelen als je de koepel gaat maken đŸ˜‰

      Beantwoorden
  2. Hoi,
    Wat een leuke site! Ik ben benieuwd of het ook mogelijk zou zijn om een ovenvloer van marmer te maken. Het lijkt mij een goede vervanger van hitte bestendige stenen. Op marktplaats stikt het van salontafeltjes met een marmeren blad.
    Wat denk jij?
    Groet, Emiel van Acquoy

    Beantwoorden
    • Emiel,
      Ik zou niet zo snel marmer nemen. Marmer is enigszins poreus, dus het vervuilt makkelijk en volgens mij is het ook niet stabiel genoeg omdat het vaak zal barsten.
      Als je echt geen geld aan vuurvaste stenen wil uitgeven, zou je kunnen overwegen om gewone stenen te nemen. Vooral als het wat oudere steentjes zijn kunnen ze behoorlijk goed tegen hitte. Of als je echt avontuurlijk ingesteld bent: gewoon je vloer van klei maken, ik las van mensen dat ze dat ergens in de bush gedaan hadden. Maar dan hoeft een oven waarschijnlijk ook niet zo lang mee te gaan.
      Is natuurlijk waanzinnig goedkoop, en wordt keihard. Als het dan toch breekt, smeer je de kieren gewoon weer dicht of legt een nieuw vloertje. Maar als het iets duurzamer moet zijn vuurvaste stenen toch verstandiger. De boog aan de voorkant hoeft trouwens zeker niet perse van vuurvaste steen, vooral niet als je er ook een schoorsteen bij zet. Dan blijven de kosten nog acceptabel.
      Maar ach, als je het vergelijkt met een volledige steenoven is het sowieso een koopje.

      Beantwoorden
      • Hoi erg interessant allemaal. Zou deze zomer ook graag zoiets willen maken. Wat voor soort klei gebruiken jullie? Ik kom ook site’s tegen waar ze leem gebruiken, is dat hetzelfde?
        Hoor graag van jullie

        Groetjes René

        Beantwoorden
        • Hoi RenĂ«,
          Ik heb een simpele klei gebruikt van een winkel in boetseren/keramiek, namelijk
          http://www.hazelaar.nl/subcategory/S01.01.08/oefenklei
          Dit is de simpelste klei die ze hebben, maar je hebt een fikse hoeveelheid nodig. Ik geloof wel dat ze kortingen geven op grote hoeveelheden. Ik heb ook elders gekeken, maar meestal is ook de oefenklei nog een eind duurder. Maar in principe kan je elke stevige kleigrond gebruiken, alleen de mengverhoudingen met zand zullen wat veranderen, daar heb je dan weer testjes voor om dat uit te proberen. Als je dat wilt moet je gaan zoeken, of eens rondvragen bij een boer of grondverzet bedrijf. Vanuit hun standpunt heb je weer heel weinig nodig. Maar omdat ik zelf geen aanhangwagen heb en niet direct een goede bron heb ik voor de voorverpakte variant gekozen. Leem bevat ook delen klei en wordt vaak ook als bouwmateriaal gebruikt. Ik denk dat het ook wel zou werken, maar daar kom je vooral achter door het zelf te proberen.

          Beantwoorden
          • Hallo, na jaren toch weer eens kijken op je site, wat echt leuk is! Zelf bouwde ik in 2015 een oven met klei dat ik net als jij in een hobbywinkel kocht, de klei die ik kocht was poederklei, in poedervorm dus, ontzettend zuiver dus kon ik zelf de mate van zand bepalen in het mengsel. In die winkel kocht ik deze kleibin zakken van 25 kilo en zand bij de bouwmarkt. Echt een mooi project om te doen, inderdaad het boek van Kiko Denzer heeft mij goed geholpen, build your own earth oven.
            Groetjes Jan

  3. Hoi Wil, sorry voor de late reactie, maar zag nu pas dat je gereageert had. Heb intussen het boek van kiko gelezen. Inderdaad erg nuttig. Ik wil de klei gebruiken die je aangeeft. Op je site las ik dat jullie oven zon 80cm was, ik ben van plan om hem zo’n 50cm te maken. Een kleintje dus. Waar ik erg benieuwd naar ben is hoe staat je oven er nu nog bij? Geen last van enorme scheuren? Ook ben ik benieuwd naar wat je voortaan anders zou doen. Je gaf aan dat je een warmte lek hebt naar beneden toe, hoe dit op te lossen? Gebruik maken van verticuliet of iets dergelijks?
    Groetjes René

    Beantwoorden
    • Rene,
      De oven ziet er goed gebruikt uit đŸ˜‰ Dat wil zeggen goed zwart uitgeslagen aan de bovenkant van de ingang, maar hij functioneert nog prima. Er zit boven de ingang wel een redelijk grote scheur. Die heb ik al eens eerder dichtgestopt, maar het is weer gescheurd. Voor pizza bakken is dat allemaal niet zo rampzalig, voor brood kan ik me voorstellen dat er redelijk wat warmte verdwijnt, maar ook dat lukt nog goed. Maar hij wordt vooral voor pizza gebruikt.
      Wat ik anders zou doen?
      Bij het bouwen van de koepel: heb geduld met de binnenkoepel. Laat het rustig een paar weken drogen, en breng dan pas de isolatie aan. Dan heb je minder kans op scheuren. Ik zou in mijn buitenlaag veel meer stro verwerken. Nu heb ik dat heel klein versnippert, maar je kan er beter redelijk lange slierten in laten zitten, die zorgen namelijk voor treksterkte, en dus minder scheuren. Desnoods kan je er nog een dun laagje overheen smeren zonder stro ter afwerking als je dat mooier vindt. Verder zou ik nog eens goed naar de isolatie kijken, alhoewel je er prima een set broden mee kan bakken vind ik dat ie iets te snel afkoelt. Sommige mensen kunnen er uren mee bakken, dat lukt met deze constructie echt niet zonder vuur. Voor de onderlaag zou ik toch mogelijk naar vermiculiet kijken, vermengd met klei. Dat isoleert denk ik een stuk beter. Eventueel kan dat ook voor de koepel, maar dat mengsel voldoet wel redelijk goed.
      En eventueel toch een schoorsteen, alhoewel ik dat niet zeker weet. Het wordt er zo nodeloos complex van, maarr ik denk wel dat ie dan iets betere verbranding geeft, vooral als je begint met stoken. Maar als je eenmaal een goed vuur hebt is dat minder relevant.

      Beantwoorden
      • Hoi wil, bedankt weer voor de info. zelf ben ik van plan om als het weer wat warmer is om zelfde type over te gaan bouwen. Jullie hebben hele pure klei gebruikt met gemixt met 2 delen zand. Ik begreep uit het boek dat meer zand zorgt voor meer flexibiliteit. Zou het kunnen dat hier ook winst te behalen valt door andere mengvehoudingen te nemen?

        Beantwoorden
        • Hoi,
          Een op twee? Ik kan het me niet precies meer herinneren maar ergens anders schrijf ik een op drie op volumebasis, oftewel een zak zand op een zak klei. Ongeveer dus. En je kan best proberen meer zand bij te mengen, je moet gewoon kijken of het dan nog stevig genoeg is, maar daar heeft Kiko Denzer ook genoeg over geschreven. Teveel klei zorgt er in ieder geval voor dat het sneller stuk gaat.

          Succes!

          Beantwoorden
          • Yes mijn oven is zo goed als klaar. vandaag voor het eerst een vuurtje in gestookt om het drogen wat te versnellen. Ik denk dart we volgend weekend de eerste pizza’s eruit gaan eten. Nog tips? En ik wil je even bedanken voor de inspiratie.

          • Leuk dat je oven klaar is!
            Ben wel benieuwd naar je ervaringen. Ga zelf binnenkort weer pizza’s bakken, dus misschien moet ik daar maar eens een berichtje over plaatsen.

Plaats een reactie